Talebanët trokitën në derën e saj tri herë – herën e katërt, ata e vranë

Najia ishte në shtëpi me tre djemtë dhe vajzën e saj të vogël në një fshat të vogël në Afganistanin verior kur luftëtarët talebanë trokitën në derën e tyre.

Vajza e Najias, Manizha, 25 vjeçe, e dinte që ata do të vinin – nëna e saj i kishte thënë se kishin bërë të njëjtën gjë tri ditët e mëparshme, duke kërkuar që ajo të gatuante ushqim për deri në 15 luftëtarë.

“Nëna ime u tha atyre ‘unë jam e varfër, si mund të gatuaj për ju?’”, tha Manizha. “(Talebanët) filluan ta rrahin. Nëna ime u rrëzua dhe ata e goditën me armët e tyre – AK47”.

Manizha tha se ajo u bërtiti luftëtarëve të ndalonin. Ata u ndalën për një moment para se të hidhnin një granatë në dhomën tjetër dhe të iknin ndërsa flakët u përhapën, tha ajo.

Nëna e katër fëmijëve vdiq nga rrahja.

Dhe kjo është pjesa kryesore e një sulmi vdekjeprurës të 12 korrikut në shtëpinë e Najia -s në provincën Faryab, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.

Kjo ishte një nga pamjet tronditëse e kërcënimit me të cilin përballen tani gratë në të gjithë Afganistanin pas marrjes nën kontroll të kryeqytetit Kabul nga ana e talebanëve.

Ndryshe, CNN shkruan se ka përdorur pseudonimet për Najia dhe Manizha për të mbrojtur identitetin e tyre për arsye sigurie.

Kapja në befasi

Në 10 ditë, militantët talebanë pushtuan dhjetëra kryeqytetet krahinore të lëna të prekshme nga tërheqja e trupave amerikane dhe aleate.

Shpejtësia e përparimit të militantëve i kapi banorët vendas në befasi.

Punëtorët në një sallon bukurie largojnë fotografi të mëdha të grave në Kabul, më 15 gusht 2021.

Disa gra thanë se nuk kishin kohë për të blerë një burkë në përputhje me rregullat e talebanëve që gratë duhej të mbuloheshin dhe të shoqëroheshin nga një i afërm mashkull kur të dilnin nga shtëpia.

Për gratë e Afganistanit, ”pëlhura e rrjedhshme” përfaqëson humbjen e papritur dhe shkatërruese të të drejtave të fituara gjatë 20 viteve – e drejta për të punuar, studiuar, lëvizur dhe madje edhe të jetojë në paqe – nga e cila ata kanë frikë se nuk do të rikthejnë kurrë.

Mosbesim i thellë

Kur talebanët sunduan për herë të fundit Afganistanin midis 1996 dhe 2001, ata mbyllën shkollat e vajzave dhe ndaluan gratë të punonin.

Pas pushtimit të Shteteve të Bashkuara në vitin 2001, kufizimet ndaj grave u lehtësuan, dhe madje ndërsa lufta u ndez, një angazhim lokal për përmirësimin e të drejtave të grave, i mbështetur nga grupet dhe donatorët ndërkombëtarë, çoi në krijimin e mbrojtjeve të reja ligjore.

Në vitin 2009, ligji për Eliminimin e Dhunës Kundër Grave kriminalizoi përdhunimin, dhunimin dhe martesën e detyruar dhe e bëri të paligjshme ndalimin e grave ose vajzave nga puna ose studimi.

Këtë herë, talebanët po premtojnë të formojnë një “qeveri islamike gjithëpërfshirëse afgane”, megjithëse nuk është e qartë se çfarë forme do të marrë dhe nëse udhëheqja e re do të përfshijë gra.

Farzana Kochai, e cila po shërbente si anëtare e parlamentit afgan, thotë se nuk e di se çfarë do të vijë më pas, shkruan CNN, përcjell Telegrafi.

“Nuk ka pasur një njoftim të qartë në lidhje me formën e qeverisë në të ardhmen – a kemi një parlament në qeverinë e ardhshme apo jo?”.

Ajo është gjithashtu e shqetësuar për liritë e saj të ardhshme si grua.

Gratë u grumbulluan jashtë zyrave të OKB-së në Kabul duke kërkuar ndihmë në janar të vitit 1999.

“Kjo është diçka që më shqetëson më shumë”, thotë ajo. “Çdo grua po mendon për këtë. Ne thjesht po përpiqemi të kemi një ide … a do të lejoheshin gratë të punonin dhe të zinin një punë apo jo?”.

Sipas zëdhënësit të talebanëve, Suhail Shaheen, nën “sundimin” taleban vajzat do të lejoheshin të studionin.

“Shkollat do të jenë të hapura dhe vajzat dhe gratë, ato do të shkojnë në shkolla, si mësuese, si studente”, tha ai.

Por historitë nga vendasit në terren japin një pamje të ndryshme – dhe ka një mosbesim të thellë ndaj militantëve që shkaktuan një mjerim të tillë nën sundimin e tyre të fundit.

Në korrik, Komisioni i Pavarur i të Drejtave të Njeriut në Afganistan tha në zonat e kontrolluara nga talebanët, gratë ishin urdhëruar të mos merrnin pjesë në shërbimet shëndetësore pa një kujdestar mashkull.

Televizioni u ndalua dhe mësuesit dhe studentët u udhëzuan të mbanin çallma dhe të mbanin mjekër.

Ndërsa studiuesit fetarë, zyrtarët qeveritarë, gazetarët, mbrojtësit e të drejtave të njeriut dhe gratë ishin bërë viktima të vrasjeve të synuara, tha komisioni.

Njëra prej tyre ishte Mina Khairi, një 23-vjeçare e vrarë në një bombë me makinë në qershor.

Babai i saj, Mohammad Harif Khairi, i cili gjithashtu humbi gruan dhe një vajzë tjetër në shpërthim, tha se transmetuesi i ri kishte marrë kërcënime me vdekje për muaj të tërë.

Kur talebanët kontrolluan për herë të fundit Afganistanin, gratë që nuk iu bindën urdhrave u rrahën, shkruan CNN, përcjell Telegrafi.

Talibanët mohuan vrasjen e Najia, nënës në provincën Faryab, por fjalët e tyre kundërshtohen nga dëshmitarët dhe zyrtarët lokalë që konfirmuan vdekjen e një gruaje 45-vjeçare, shtëpia e së cilës ishte djegur.

Një fqinj që u bërtiti burrave të ndalonin tha se shumë gra në fshatin Najia janë të veja të ushtarëve afganë.

Ato fitojnë bukën e gojës duke shitur qumësht, por talebanët “nuk do ta lejojnë këtë”, tha ajo.

“Ne nuk kemi burra në shtëpinë tonë, çfarë të bëjmë? Ne duam shkolla, klinika dhe liri si gratë e tjera, burrat – njerëzit e tjerë”.

Rriten çmimet e Burkës

Pushtimi i vendit nga talebanët ishte aq i shpejtë saqë disa gra u gjendën pa uniformën e kërkuar femërore për sundimin taleban.

Një grua, e cila nuk bëhet e ditur për arsye sigurie, tha se familja e saj kishte vetëm një deri në dy burka për të ndarë mes saj, motrës dhe nënës së tyre.

“Nëse nuk kemi burka, duhet të marrim një çarçaf apo diçka për ta bërë atë një shall më të madh”, tha ajo.

Madje sipas shkrimit të CNN, çmimet e Burkës u rritën dhjetëfish në Kabul, përcjell Telegrafi.

Por kjo nuk është më e keqja, pasi disa nuk arritën në tregje para se të mbylleshin të dielën, pasi pronarët e dyqaneve nxituan të ktheheshin në shtëpi.

Një grua ka thënë se kishte kaluar orë të tëra në një bankë të dielën duke u përpjekur të tërhiqte sa më shumë para për të parë familjen gjatë ditëve të ardhshme të pasigurisë.

”Ishte kaq e papritur, askush nuk e priste që kjo të ndodhte kaq shpejt”.

Ajo ka frikë për jetën e saj, por edhe rënien e një qeverie që njerëzit luftuan aq shumë për të ndërtuar dhe fundin e lirive për gratë afgane.

“Si grua, ata thjesht na mbajnë brenda. Ne luftuam me vite për të dalë, a duhet të luftojmë përsëri për të njëjtat gjëra? Për të marrë lejen për të punuar, për të shkuar në spital vetëm?”.

‘Të gjitha për asgjë’

Gjatë 10 ditëve të fundit, një seri fitoresh të talebanëve mbi dhjetëra kryeqytete provinciale i afroi gratë afgane me një të kaluar që ato dëshpërimisht donin ta linin pas.

Pashtana Durrani, themeluesja dhe drejtoresha ekzekutive e Learn, një organizatë jofitimprurëse e fokusuar në arsim dhe të drejtat e grave, tha se i kishin “mbaruar lotët” për vendin e saj.

“Kam qarë aq shumë sa nuk më kanë mbetur më lot në sy për të mbajtur zi. Ne kemi qenë në zi për rënien e Afganistanit tani për një kohë të gjatë. Kështu që nuk ndihem shumë mirë. Përkundrazi, po ndihem shumë e pashpresë”, thotë ajo.

Durrani tha se kishte marrë mesazhe me tekst nga djemtë dhe vajzat, të cilët u dëshpëruan duke menduar se vitet e studimit ishin “të gjitha për asgjë”.

Ajo tha se talebanët vazhdonin të flisnin për edukimin e vajzave, por ata nuk e kishin përcaktuar se çfarë do të thoshte kjo.

Studimet islame supozohen, por “po arsimi gjinor? Po arsimi profesional?”. “Nëse mendoni për këtë, kjo ju bën të pashpresë sepse nuk ka përgjigje për të”.

Ndryshe, në një postim në Twitter, Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Antonio Guterres bëri thirrje për t’i dhënë fund të gjitha abuzimeve.

“E drejta humanitare ndërkombëtare dhe të drejtat e njeriut, veçanërisht të fituara me vështirësi të grave dhe vajzave, duhet të ruhen”, tha ai.

Për një situatë kaotike u raportua edhe në aeroportin e Kabulit të hënën, kur afganët e dëshpëruar ngritën një urë ajrore në përpjekje për të hipur në aeroplanë jashtë vendit.

Por për shumë miliona njerëz, nuk ka shpëtim.

Gruaja në Kabul e cila kaloi orë të tëra në bankë të dielën tha se edhe nëse mund të gjente një fluturim, pa vizë nuk ka ku të shkojë.

E vetmja mundësi tjetër ishte të qëndronte brenda dhe të shpresonte të shmangte tërheqjen e vëmendjes.

Ndërsa SHBA-ja dhe aleatët evakuuan anëtarët e stafit, Patricia Gossman, drejtoreshë e Azisë në Human Rights Watch, u bëri thirrje donatorëve ndërkombëtarë të mos braktisin Afganistanin.

“Shumë, shumë nuk mund të dalin jashtë dhe do të kenë nevojë të madhe si për ndihmë urgjente humanitare ashtu edhe për shërbime të tjera thelbësore si arsimi”, tha ajo. “Është koha e gabuar tani që donatorët të thonë: Oh, ne kemi mbaruar tani në Afganistan”.

Në fund CNN vlerëson se gratë në të gjithë vendin jetojnë nga frika e të njëjtës trokitje në derën që dëgjoi Najia muajin e kaluar.

Vajza e saj, Manizha, tha se ajo nuk është kthyer në shtëpi që nga vdekja e nënës së saj. Dhe ajo nuk del shumë jashtë.