Çka është ‘Kupola e hekurt’ dhe sa është i sigurt Izraeli?

Izraeli po grumbullon forcat tokësore përgjatë kufirit me Gazën dhe organizata palestineze Hamas ka kryer një sulm me raketa në Izraelin jugor ndërsa përplasjet më të ashpra vazhdojnë për vite me radhë.

Sirenat ranë në Tel Aviv gjatë natës dhe raketat që shkatërronin sistemin raketor të Izraelit “Kupola e Hekurt” mbushnin qiellin ndërsa mijëra izraelitë ikën për t’u strehuar.

Çfarë është pikërisht sistemi Kupola e Hekurt që është një nga pikat më të rëndësishme në konfliktin e ri të ashpër midis izraelitëve dhe palestinezëve në ditët e fundit?

Bëhet fjalë për një sistem mobil të mbrojtjes ajrore që punon në të gjitha kushtet e motit. Kjo është, të paktën është parashikuar kështu.

Zhvilluar nga dy firma izraelite: Rafael Advanced Defense Systems dhe Israel Aerospace Industries, qëllimi i tij kryesor është të lokalizojë, përgjojë dhe shkatërrojë raketa që synojnë një zonë të populluar ose të rëndësishme strategjike. Ajo është një pajisje e specializuar në raketa me rreze të shkurtër veprimi që kanë një kohë të shkurtër fluturimi. Sistemi zbulon brenda një rreze prej 4 deri në 70 kilometra dhe rruga e të cilit shkon në vende të populluara ose strategjikisht të rëndësishme. Izraeli shpreson të zgjerojë rrezen e funksionalitetit në 250 kilometra në të ardhmen.

Kupola e Hekurt u prezantua në vitin 2011. Siç raportoi Bloomberg në një video në lidhje me teknologjinë disa vjet më parë, rreth 200 milionë dollarë janë shpenzuar për zhvillim. Por është vetëm çështje e zhvillimit, deri më tani janë investuar shumë më shumë para në të gjithë sistemin.

Në prill 2011, pak më shumë se dhjetë vjet më parë, sistemi kapi një raketë të hedhur nga Gaza për herë të parë. Në mars 2012, The Jerusalem Post, sipas versionit anglisht të Wikipedia, shkroi se sistemi rrëzoi 90 për qind të raketave të shkrepura nga Gaza, të cilat do të binin në një zonë të populluar. Deri në fund të vitit 2014, sistemi kishte kapur mbi 1.000 raketa, shkruanin portalet në atë kohë. Siç shkroi Jerusalem Post një muaj më parë në dhjetëvjetorin e sistemit, Kupola e Hekurt ndaloi rreth 2.500 raketa. Në ditët e fundit, ky numër sigurisht është rritur ndjeshëm.

Si funksionon ky sistem?

Automjetet lëvizëse me raketa vendosen në tokë. Është një sistem mjaft i lëvizshëm që mund të kalojë plotësisht nga një vend në tjetrin brenda pak orësh.

“Gjithçka mund të zhvendoset brenda disa orësh. Ne e lëvizim atë shpesh sepse nuk duam që askush të dijë se ku jemi,” tha për Bloomberg më 2016 Liran Cohen, një nga komandantët e ngarkuar të Kupolës së Hekurt.

I gjithë sistemi bazohet në radar të fuqishëm që kap momentin kur një raketë lëshohet nga territori i armikut. Algoritmet, siç shpjegoi Bloomberg, menjëherë përpiqen të vlerësojnë se çfarë lloji të predhës është dhe cili është synimi i raketës. Kur kompjuteri vlerëson se ku do të bjerë raketa, dhe duhen sekonda, Kupola e Hekurt lëshon raketat e saj që synojnë përgjimin dhe shkatërrimin e raketës në ajër.

Si duket mund të shihet në qiellin mbi Tel Aviv ditët e fundit.

Ka edhe dobësi

Por ky sistem nuk është pa dobësitë e tij. Siç shkruan Jerusalem Post në një analizë madhore të sistemit në ditët e fundit, ai është më efektiv kur bëhet fjalë për sulmet sporadike të Hamasit në të cilat lëshohen një numër i vogël raketash. Por analistët dhe ekspertët ushtarakë kanë paralajmëruar prej kohësh se Hezbollah ka një numër të madh të raketave dhe është i aftë të lëshojë rreth 1.000 raketa në ditë. Kjo është arsyeja pse një vëmendje e madhe është përqendruar te Hezbollahu në vitet e fundit. Vlerësohet se ky grup terrorist ka rreth 150.000 raketa.

Tani shtrohet pyetja se çfarë ka Hamasi.

Në përleshjet e vitit 2014 në Gaza, Hamas shkrepi rreth 4,000 raketa në rreth 50 ditë. Në sulme më të ashpra, të cilat zgjatën rreth dy javë, rreth 100 raketa lëshoheshin çdo ditë. Por ditët e fundit, në kohën e bombardimeve më të rënda, Hamasi ka qëlluar rreth 100 raketa brenda disa minutash, shumica në Tel Aviv.

Kjo, në mënyrë të qartë, nuk do të thotë që Kupola e Hekurt nuk funksionon. Shumica e këtyre raketave ishin përgjuar dhe shkatërruar nga Kupola e Hekurt. Por pyetja është nëse ekspertët ushtarakë e kanë nënvlerësuar fuqinë e Hamasit dhe numrin e raketave që ata mund të përdorin për të synuar Tel Avivin. Këtu lind një pyetje tjetër e rëndësishme: nëse Hamas ka një fuqi të tillë ushtarake, atëherë çfarë ka Hezbollahu më i fuqishëm?

Është e qartë, për sa i përket Kupolës së Hekurt, ajo ka provuar të jetë një sistem mjaft efektiv i mbrojtjes ditët e fundit. Sidoqoftë, nuk është pa të meta dhe është e qartë se një numër i madh i predhave të gjuajtura brenda një periudhe të shkurtër kohe kalojnë një numër të konsiderueshëm të tyre dhe godasin objektivin e tyre.