Polemika në Zvicër: A po e rrezikon neutralitetin e shtetit dërgimi i ushtarëve zviceranë në Kosovë?

Trupat zvicerane janë pjesë e misionit ndërkombëtar për të garantuar paqen në Kosovë. Ky mision është kyç për të kuptuar debatin e neutralitetit në Zvicër dhe për të kuptuar se çfarë roli luan NATO, shkruan mediumi zviceran, swissinfo.ch.

Pak vende janë më të rëndësishme për neutralitetin zviceran sesa Kosova. Megjithatë, polemikat nëse Zvicra do ta rrezikonte neutralitetin e saj në Kosovë filloi dhjetë vjet përpara se shteti më i ri i Europës ta shpallte pavarësinë.

Zvicra ka një prani ushtarake në Kosovë që nga viti 1999, disa muaj pas përfundimit të luftës. Që atëherë, misioni zviceran, si pjesë e trupave ndërkombëtare të KFOR-it ka qenë përgjegjës për garantimin e paqes në rajon dhe për këtë arsye është integruar në strukturat e NATO-s.

Qëllimi i KFOR-it është vendosur me të ashtuquajturën Rezolutë të OKB-së për Kosovën, që do të thotë se ajo mbulohet nga e drejta ndërkombëtare dhe për këtë arsye është në përputhje me ligjin zviceran të neutralitetit. Megjithatë, pati kritika në politikën zvicerane. E majta denoncoi militarizimin e politikës së jashtme zvicerane; e djathta theksoi se kjo minonte neutralitetin, shkruan SWI, përcjell Gazeta Express.

“Në Zvicër, debati për vendosjen e ushtrisë jashtë vendit ka qenë gjithmonë i lidhur me debatin mbi neutralitetin, shumë më tepër se në shtetet e tjera neutrale”, thotë Michael M. Olsansky, historian ushtarak dhe profesor në Akademinë Ushtarake ETH në Cyrih. Suedia dhe Irlanda, për shembull, kanë kontribuar gjithashtu me trupa në misionet paqeruajtëse që nga vitet 1950, dhe Austria është një shtyllë e KFOR-it, sipas Olsansky.

Debatet në Zvicër: izolacionizmi kundrejt hapjes

Pas përfundimit të Luftës së Ftohtë, edhe Zvicra filloi të rimendonte politikën e saj të sigurisë. Një nga arsyet ishte Raporti i Neutralitetit i vitit 1993, i cili u përpoq të largohej nga një neutralitet tepër i ngurtë, dhe raporti i 1999 ‘Siguria përmes bashkëpunimit’, e cila thelloi bashkëpunimin shumëpalësh, edhe me NATO-n. Kur Kushtetuta Federale u ndryshua plotësisht më 1999, Zvicra e përcaktoi ndërtimin e paqes si një mandat ushtarak, së bashku me mbrojtjen kombëtare dhe mbështetjen për autoritetet civile.

Sipas Olsansky, misionet zvicerane të paqes zbulojnë dy rryma të kundërta në debatin politik në Zvicër: izolacionizmin kundrejt hapjes.

Rrethet e brendshme konservatore dhe izolacioniste, në veçanti, insistojnë në neutralitet në debatin për bashkëpunimin ndërkombëtar. “Megjithatë, ky nuk është një debat për ligjin e neutralitetit, por thjesht për politikën e neutralitetit”, vëren historiani ushtarak.

Për të, rasti i Kosovës tregon tensionin që duhet ta durojë neutraliteti, përcjell Express. Misioni Swisscoy, i cili dikur shkaktoi kaq shumë polemika, në fakt nuk është problematik nga pikëpamja e ligjit të neutralitetit. Hapi drejt njohjes së shtetit ishte shumë më i guximshëm. “Në këtë rast, Zvicra në mënyrë eksplicite u pozicionua në një konflikt të politikës së jashtme dhe mbajti një qëndrim të qartë në favor të njërës prej palëve në konflikt, pasi ishte një nga vendet e para që njohu Kosovën në vitin 2008″.

“Detyra e ushtrisë është mbrojtja kombëtare”

Kritika më e madhe për misionin Swisscoy vjen nga organizata Pro Schweiz. Mund të përmblidhet në një refuzim kategorik. Stacionimi i trupave jashtë vendit nuk është në përputhje me neutralitetin e vendit, thotë Stephan Rietiker, president i Pro Schweiz. “Detyra e ushtrisë është të sigurojë mbrojtjen kombëtare dhe jo të përfshihet në misione të dyshimta gjetkë”.

Pro Schweiz e konsideron veten izolacionist dhe me vendosmëri kritike ndaj BE-së dhe NATO-s. Organizata është pjesë e partisë konservatore UDC.

Rietiker hedh poshtë argumentet e paraqitura nga mbështetësit e misionit zviceran: ndërtimi i paqes, siguria, ndalimi i emigrimit dhe solidariteti. “NATO është një palë ndërluftuese dhe puna me të sigurisht që nuk e promovon paqen”, thekson ai.

Sipas Rietiker, trupat zvicerane janë përgjegjëse vetëm për detyrat dytësore në Kosovë dhe do të duhet të kërkojnë mbrojtje ushtarake nga KFOR-i në rast emergjence. “Kjo nuk është e dobishme për askënd dhe është thjesht një ushtrim i marrëdhënieve me publikun. Duhet të përfundojë sa më shpejt të jetë e mundur”, thotë presidenti i Pro Schweiz.

“Në Zvicër nuk garantohet mbrojtja e kufijve dhe ushtria ka mungesë të personelit, ndaj nuk mund të tërhiqet ushtria dhe të flitet për siguri. Argumenti se migrimi do të ngadalësohej nga misioni në Kosovë është një trillim i vërtetë. Kufijtë tanë në jug janë të hapur, ndërsa fqinjët tanë janë të mbyllur”, shton ai.

Presidenti i Pro Schweiz pajtohet vetëm me idenë e solidaritetit, “por ne duhet të jemi në solidaritet me komunitetin botëror dhe jo në mënyrë të njëanshme me një grup shtetesh. Kjo do të thotë t’i ofrojmë shërbimet tona të mira gjithë botës dhe të ofrojmë ndihmë humanitare në rast emergjence. Në këtë pikë të vetme, mund të imagjinohet një bashkëpunim i lirshëm dhe joformal me NATO-n”.

Zvicra po lëviz në drejtimin e gabuar, thotë Rietiker. “Afrimi progresiv me BE-në dhe NATO-n është i dukshëm. Dhe është gjithashtu e qartë se kjo po minon neutralitetin e Zvicrës”.

Të tjerët i shohin gjërat shumë ndryshe. Eksperti dhe gazetari ushtarak Georg Häsler e shpjegon kështu: “Kontributi zviceran në Kosovë ishte që në fillim një kontribut i qëllimshëm për rendin europian të sigurisë. Vlera e misionit ushtarak zviceran u rrit ndjeshëm me pushtimin rus në shkallë të gjerë të Ukrainës. Interpretimi i rreptë i neutralitetit zviceran – marrë, për shembull, ndalimin e transferimit të materialit mbrojtës – irritoi shumë në Europë. Misioni Swisscoy është një lloj kontributi minimal për solidaritetin me aleatët tanë europianë.”

E njëjta gjë u formulua shprehimisht edhe këtë vit gjatë debatit parlamentar për ndryshimin e mandatit të Swisscoy.: “Me Swisscoy, Zvicra jep një kontribut solidariteti për sigurinë e Europës. Kjo është […] veçanërisht e rëndësishme sepse duart tona janë të lidhura deri në një masë në luftën në Ukrainë. Anulimi i misionit do të shihej ndërkombëtarisht si një fyerje”.

Në fakt, ai gjithashtu ka një përfitim praktik. Häsler thekson se “ky mision ka një funksion kryesor. Ushtria zvicerane bashkëpunon ngushtë me trupat e NATO-s. Kjo krijon lidhje dhe kontribuon në mirëkuptimin e ndërsjellë operacional: si funksionojnë strukturat, si merren vendimet, si zbatohen urdhrat. . Për më tepër, edhe pse anëtarësimi i Zvicrës në NATO nuk vihet në dyshim, pushtimi rus e ka afruar Zvicrën me NATO-n. Zërat në favor të një shkëmbimi më intensiv me NATO-n po bëhen më të zhurmshëm”.

Misioni i KFOR-it gjithashtu paraqet vendime delikate politike për vendet e tjera dhe krijon plejada të veçanta. Për shembull, Greqia dhe Rumania, dy vende të BE-së që nuk e njohin Kosovën si shtet, kanë prani ushtarake.

KFOR-i rritet, Swisscoy mbetet stabil

Tensioni mes Serbisë dhe Kosovës nuk ulet. Në fakt, KFOR-i ka shtuar praninë e tij në zonë. Mesazhi është i qartë: ne jemi këtu për të qëndruar. 195 ushtarët zviceranë vazhdojnë të patrullojnë, duke vazhduar ta luajnë rolin e tyre të rëndësishëm si trupa logjistike dhe inxhinierike brenda KFOR-it.

Për Zvicrën, një rajon i qëndrueshëm i Ballkanit është i rëndësishëm jo vetëm nga këndvështrimi gjeopolitik, por edhe për shkak të komuniteteve të mëdha të diasporës nga vendet e ish-Jugosllavisë që jetojnë në Zvicër. Swisscoy demonstron se misionet ushtarake jashtë vendit janë një sipërfaqe e mirë projektuese joshëse për ngritjen e pyetjeve rreth neutralitetit zviceran në axhendën politike.

Ndërsa afrimi i Zvicrës me NATO-n ka qenë edhe një herë subjekt i debateve të diskutueshme në nivel politik që nga viti 2022, në praktikë ishte tashmë e dukshme në misionin Swisscoy në vitin 2019: Zvicra siguroi një zëvendëskomandant të KFOR-it për herë të parë atë vit. Në fakt, ai komandonte edhe trupat e NATO-s kur mbante atë pozicion.