Ka shumë arsye që i bindin të huajt se, është koha të bëhen zviceranë.
“The Local” hedh një vështrim në procesin e komplikuar të marrjes së shtetësisë.
Natyralizimi i zakonshëm (ose i rregullt) është ai që kalojnë shumë njerëz; natyralizimi i lehtësuar (ose i thjeshtuar) është një proces më i shkurtër dhe më pak i komplikuar, zakonisht i hapur për bashkëshortët e huaj (por jo partnerë të regjistruar) dhe fëmijët e shtetasve zviceranë, dhe që nga fillimi i vitit 2017, të huajt e gjeneratës së tretë, përcjell albinfo.ch.
Në rastin e natyralizimit të lehtësuar për bashkëshortët e huaj të shtetasve zviceranë, në përgjithësi do t’ju duhet të keni qenë të martuar për të paktën tre vjet dhe të keni jetuar në Zvicër për të paktën pesë vjet në total, përfshirë 12 muajt që çojnë deri në paraqitjen e aplikacionit tuaj.
Sipas statistikave zyrtare pak më shumë se një e katërta e 44.1141 natyralizimeve në vitin 2018 u lehtësuan.
Për të marrë natyralizim të rregullt, një i huaj duhet të përmbushë kërkesat e përcaktuara nga tre nivele qeverisjeje: komuna, kantoni dhe Konfederata.
Pas ndryshimeve në ligjin federal të të huajve që hyn në fuqi më 1 janar 2018, një aplikant tani duhet të ketë jetuar në Zvicër për dhjetë vjet (ishte më parë 12) ose më pak nëse e keni kaluar adoleshencën tuaj këtu dhe të keni një leje qëndrimi C më parë, mbajtësit e tjerë të lejeve gjithashtu mund të aplikonin).
Aplikantët gjithashtu duhet të tregojnë se respektojnë ligjin dhe rendin zviceran, nuk përbëjnë asnjë kërcënim për sigurinë e brendshme ose të jashtme të vendit, dhe të jenë të integruar mirë – një term i gjerë që mbulon pjesëmarrjen tuaj në jetën ekonomike, sociale dhe gjuhësore të Zvicrës. Zakonisht varet nga kantonet dhe komunat për t’u thënë autoriteteve federale se sa të integruar mendojnë se është një aplikant, megjithëse ligji i ri federal përcakton një numër detyrimesh, duke përfshirë kërkesën që ju të inkurajoni anëtarët e familjes tuaj të integrohen gjithashtu, përcjell tutje albinfo.ch.
Një ndryshim tjetër nga viti 2018 është se nëse keni kërkuar ndihmë për mirëqenie sociale në tre vitet e fundit nuk mund të aplikoni për nënshtetësi, përveç nëse ju jepni shumën që keni marrë. Pretendimi i përfitimeve shkon kundër kërkesës federale që një aplikant duhet të kontribuojë në ekonominë e Zvicrës, qoftë duke qenë aktiv në fuqinë punëtore ose duke kaluar trajnime.
Ju mund të keni jetuar dhjetë vjet në Zvicër, por sa kohë keni jetuar në vendbanimin tuaj aktual? Mos prisni të lëvizni kantonin (apo edhe komunën) dhe më pas të aplikoni për nënshtetësi – çdo kanton ka rregullat e veta për këtë, por të gjithë presin që të keni jetuar në zonë për një kohë të caktuar.
Ndërsa kantonet përfshirë Gjenevën dhe Bernin kërkojnë vetëm dy vjet qëndrim, disa kërkojnë shumë më gjatë, me St Gallen që përcakton tetë vjet.
Në Cyrih, ju kërkohet të keni jetuar të paktën dy vjet të pandërprerë në komunën e natyralizimit të ardhshëm.
Shkathtësitë gjuhësore kanë qenë gjithmonë të nevojshme për nënshtetësinë zvicerane, por kërkesat e përdorura ndryshojnë në varësi të kantonit. Por nën ndryshimet e vitit 2018, tani ekziston një nivel minimal i kërkuar i aftësive gjuhësore. Kandidatët duhet të demonstrojnë aftësi të të folurit në nivelin A2 (fillor) dhe B1 (të ndërmjetëm) aftësitë e të folurit në Kuadrin e Përbashkët Evropian të Referencës për Gjuhët.
Kantonet janë të lirë të vendosin një shkallë më të lartë nëse dëshirojnë, ashtu siç ka bërë Thurgau duke kërkuar nga kandidatët për nënshtetësi që të kenë gjuhën gjermane të shkruar në nivelin B1 dhe B2 që flasin gjermanisht, përcjell tutje albinfo.ch.
Çdo kanton ka kërkesa të ndryshme, zakonisht duke u përqendruar në atë se sa të integruar jeni në komunitetin ku jetoni. A keni miq dhe kolegë pune zviceranë që ju konsiderojnë pjesë të komunitetit? A dini diçka për zonën lokale? A jeni poshtë me traditat, politikën dhe historinë zvicerane?
Shumica e kantoneve dhe/ose komunave kërkojnë që ju të përballeni me një intervistë për të provuar integrimin dhe njohurinë tuaj për Zvicrën, ku mund të pyeteni për nga numri i liqeneve në kantonin tuaj, deri në të cilat ditët janë pushime publike dhe emrat e traditave dhe festave lokale. Më 2017 një grua holandeze goditi titujt pasi kërkesa e saj për nënshtetësi u hodh poshtë nga komuniteti i saj sepse ajo bëri fushatë kundër brirëve të lopëve (megjithëse ajo më vonë fitoi nënshtetësi në apel).
Gjatësia e procesit ndryshon në varësi të vendit ku jetoni, por prisni disa vjet. Kantoni i Vaud deri më tani ka cituar deri në dy vjet e gjysmë, por thotë që duhet të zvogëlohet në 18 muaj për aplikime pas janarit 2018. Dhe mos mendoni se mund të lëvizni gjatë procesit ose mund të përfundoni nëse duhet të filloni përsëri, transmeton albinfo.ch.
Meqenëse ekzistojnë tre nivele autoriteti, ka tre tarifa të ndryshme për të paguar. Ndërsa Konfederata kërkon vetëm 50-150 franga zvicerane (45 deri 135 €), kostot e përcaktuara nga kantonet dhe komunat mund të jenë shumë më të larta.
Tarifat që paguhen në nivelin komunal shkojnë nga 500 në 1.000 franga, ndërsa kantonet mund të paguajnë deri në 2,000 franga për procesin e aplikimit.
Shkalla themelore e Gjenevës për një aplikim për të rritur është 1.250 franga, plus komuna më pas shtoni 500-1,000 franga shtesë. Dhe e gjithë kjo me mundësinë që të mund të rrëzohesh, sikur një banori amerikan në vitin 2014.
Në Cyrih tarifa kantonale është 1.700 franga dhe më pas duhet të shtohen tarifa komunale.
Sipas “Tages Anzeiger”, Zvicra Perëndimore është më bujare me natyralizime sesa gjetkë. Statistikat zyrtare tregojnë se Cyrihu natyralizoi shumicën e njerëzve në 2018 (10,170), por ky është gjithashtu kantoni më i populluar në Zvicër.
Kantoni i Gjenevës, popullsi gati gjysmë milioni, natyralizoi 4,670, pavarësisht se kishin një të tretën e popullsisë së Cyrihut dhe gjysmën e popullsisë së Bernit, ku vetëm 2.675 njerëz morën shtetësi.
Qytetarët zviceranë mund të mbajnë dy pasaporta dhe shumë e bëjnë. Në fakt, rreth një në gjashtë njerëz në vend tani janë shtetas të dyfishtë. Kjo do të thotë që ju do të humbni kombësinë tjetër nëse vendi i asaj shtetësie nuk njeh kombësi të dyfishtë.